Ông Nguyễn Xuân Anh - Ảnh: Hữu Khá

Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, một trong những bằng cấp mà ông Nguyễn Xuân Anh đang sở hữu là bằng tiến sĩ được cấp bởi Trường Southern California University for Professional Studies (SCUPS), sau này đổi tên thành California Southern University.

Vậy để xác nhận một văn bằng tiến sĩ do nước ngoài cấp đảm bảo chất lượng, có thể tham khảo những thông số quy chiếu tin cậy nào? 

Chia sẻ với Tuổi Trẻ Online, TS Hoàng Ngọc Vinh - nguyên vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp Bộ GD-ĐT - cho biết:

- Thông thường để công nhận văn bằng tiến sĩ giữa các nước, người ta phải có các thỏa thuận khung công nhận lẫn nhau (có thể dựa vào khung các trình độ quốc gia). 

Dựa trên đó sẽ xem xét các trường hợp cụ thể theo quy định do cơ quan quản lý ban hành hoặc các tổ chức kiểm định quốc tế có uy tín được thừa nhận.

Xử lý trường hợp cụ thể, người sở hữu văn bằng phải trình các bằng chứng:

- Trường cấp bằng hoặc chương trình tiến sĩ được kiểm định trong thời hạn còn hiệu lực (thường là 5 năm).

- Thời gian đào tạo thông thường khoảng 3 năm sau trình độ thạc sĩ.

- Danh mục các môn học và các chuyên đề nghiên cứu kèm theo khối lượng học tập (thường tính theo tín chỉ) và kết quả học tập từng năm.

- Thông thường phải có một luận án dù làm tiến sĩ khoa học hay kiểu tiến sĩ mang tính chuyên nghiệp (professional doctor) như tiến sĩ quản lý giáo dục, tiến sĩ quản lý kinh doanh... và các bài báo công bố kết quả nghiên cứu.

-  Hình thức đào tạo là tập trung hay trực tuyến.

Theo tôi biết, cách đào tạo trực tuyến online hiện nay mới chỉ có rất hãn hữu chương trình được công nhận văn bằng tại Việt Nam do khó xác thực điều kiện đảm bảo chất lượng.

Ngoài ra có thể xem xét các bằng chứng khác.

Website của trường nơi cấp bằng cho ông Nguyễn Xuân Anh

* Ông có biết về chương trình đào tạo tiến sĩ từ xa của California Southern University? Một khóa đào tạo tiến sĩ từ xa thông thường kéo dài bao lâu? Thời gian đào tạo có giá trị thế nào trong việc đánh giá chất lượng văn bằng do đại học nước ngoài cấp?

- Trường CSU trước có tiền thân là Trường Southern California University (SCU) thành lập năm 1978. Năm 1993 đăng ký thương hiệu (trade mark), đến ngày 13-6-1994 thì bị hủy bỏ tư cách. Vì thế, trường này cấp bằng trong giai đoạn sử dụng trade mark đã bị hủy là việc làm không đúng.

Hiện nay, Trường CSU đã được kiểm định cho các chương trình online bởi WASC và chương trình tiến sĩ là 3 năm online, với chương trình từng năm học và số tín chỉ công bố công khai.

Thời gian đào tạo là một yếu tố và người ta quy thành số tín chỉ tích lũy được trong khung thời gian đó. Thời gian hay tổng số tín chỉ tích lũy phản ánh yếu tố quan trọng trong đảm bảo chất lượng. 

Ngoài ra, còn phải chú ý đến chuẩn đầu ra của mỗi môn học và các đồ án trong từng năm học và điều kiện đảm bảo đạt chuẩn đầu ra. 

Đối với Trường CSU hiện nay, chương trình tiến sĩ online yêu cầu 60 tín chỉ cho người có trình độ thạc sĩ cùng ngành học.

* Thời gian qua, nhiều quan chức bị phát hiện dùng bằng do đại học nước ngoài cấp nhưng lại không được công nhận tại Việt Nam. Theo ông, người học có thể là nạn nhân khi không hiểu biết hệ thống văn bằng phức tạp của nước ngoài, hay những dấu hiệu nhận biết bằng chất lượng hay không cũng không phải quá khó nếu người học thực sự muốn sở hữu tấm bằng giá trị thật?

- Đúng là hệ thống văn bằng thế giới phức tạp và theo cơ chế thị trường. Rất nhiều cơ sở đào tạo cung cấp văn bằng có cả thật và giả lẫn lộn, người "tiêu dùng" có thể biết hoặc không biết là chuyện bình thường. 

Cách đây vài năm, Bộ GD-ĐT có cung cấp danh sách một số trường đại học cấp bằng trên thế giới không được tổ chức có uy tín kiểm định để cảnh báo người học. Tuy nhiên, khó mà liệt kê hết được. 

Người học cũng có thể nhận biết được nếu để ý ngay từ đầu về nhà trường hoặc chương trình tiến sĩ định theo học đã được kiểm định bởi tổ chức nào, ở đâu và khi nào hết hiệu lực kiểm định...

Nói thật, chỉ người làm tiến sĩ thì mới biết mức độ thật hay rởm của các nghiên cứu cũng như văn bằng của mình.