Mấy năm trở lại nay, tình trạng khai thác đất trái phép trên địa bàn huyện Yên Thành (Nghệ An) diễn ra khá rầm rộ. Thực trạng này đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hành lang an toàn lưới điện cao áp, lãng phí và thất thoát tài nguyên đất, phá vỡ cảnh quan môi trường… gây bức xúc trong dư luận xã hội.
“Đất tặc” hoành hành
Theo phản ánh của nhiều người dân, thời gian qua tại khu vực đồi xã Lý Thành huyện Yên Thành diễn ra tình trạng khai thác ồ ạt đất trái phép, chúng tôi đã có mặt tại hiện trường chứng kiến cả một khu đất rộng đang được máy múc công suất lớn hoạt động hết công suất đưa đất lên lên thùng xe ô tô. Cứ thế, hết xe này đến xe khác thi nhau vận chuyển đất trái phép. Theo quan sát của chúng tôi, mặt đất bị khoét sâu xuống hơn 2 m. Ước tính đã có hàng vạn khối đất tại khu vực này bị lấy và đưa đi các nơi. Nhiều xe tải lớn có biểu hiện quá tải khi đang vận chuyển một lượng đất lớn ra khỏi địa bàn.
Người dân xã Lý Thành, Nam Thành rất bức xúc với tình trạng này bởi nó đã diễn ra trong nhiều tháng qua. Một người dân bức xúc: “Xe ô tô chở đất chạy suốt cả ngày, bùn đất rơi vãi, ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Các tuyến đường liên xã, liên huyện nơi đây đã bị băm nát bởi xe chở đất. Dân địa phương khi tham gia giao thông thường xuyên phải hít bụi, lội bùn, tránh né xe quá tải vì sợ không may tai nạn giao thông xảy ra. Chẳng hiểu trách nhiệm của chính quyền địa phương, cơ quan quản lý tài nguyên ở đâu mà không thấy xuất hiện để ngăn chặn, xử lý?".
Trao đổi về vấn đề này Chủ tịch UBND xã Lý Thành cho biết : “Xã đã phối hợp với các ban ngành chức năng đình chỉ và xử phạt rồi”. Tuy nhiên theo tìm hiểu của chúng tôi thực trạng khai thác đất trái phép mang đi bán với chiều bài núp bóng cải tạo vườn và trang trại đồi vẫn diễn ra ở địa bàn xã này.
Tại xã Hùng Thành, Tăng Thành, Đồng Thành, việc khai thác đất càng dai dẳng và rầm rộ hơn. Theo phản ánh của người dân thì tại huyện Yên Thành một nhà máy gạch Tuynel và rất nhiều công ty xây dựng đóng trên địa bàn. Để có đất để làm gạch và san lấp mặt bằng các công trình thì các công ty này đã tự tay và tiếp tay cho việc khai thác đất trái phép. Nhiều ngọn đồi, vùng rừng đã bị “đất tặc” tàn phá biến dạng, nhiều nơi đã trở thành bình địa.
Điều lạ là xã Tăng Thành cách UBND huyện khoảng 3 km. Hàng ngày xe chở đất hoành hành, chạy rầm rộ nhưng không bị xử lý khiến dư luận rất bức xúc. Không riêng gì các xã kể trên bị khai thác đất vô tội vạ mà trên địa bàn huyện Yên Thành còn có nhiều “điểm nóng” về khai thác đất trái phép. Trong đó phải kể đến xã Mỹ Thành, Lăng Thành, Hùng Thành, Quang Thành, Đức Thành- đây là khu vực đã bị khai thác đất trái phép từ nhiều năm nay, có hàng chục ngọn đồi bị đào khoét nham nhở, có điểm đất tặc khai thác sát chân cột điện 500kv rất nguy hiểm. Tiếp đến các xã Tân Thành, Hậu Thành, Sơn Thành có hàng chục ngọn đồi và đất rừng phòng hộ đã bị đất tặc đào bới. Nhiều ngọn đồi đẹp như tranh mang nhiều trầm tích cũng đã biến thành bình địa. Thậm chí đất tặc còn đào khoét vào cả nghĩa trang khiến dư luận bức xúc.
Ai tiếp tay cho “đất tặc”?
Qua tìm hiểu được biết, việc khai thác đất như trên chưa hề được cơ quan chức năng nào cấp phép. Điều đáng ngạc nhiên là các đơn vị, cá nhân này cứ việc khai thác đất hàng ngày, hàng giờ rất ngang nhiên. Thế nhưng, không có đơn vị, cá nhân nào bị “sờ gáy”, xử phạt. Chủ tịch nhiều xã tỏ ra khá ngạc nhiên khi phóng viên đề cập đến vấn đề này và hứa sẽ cho người đến kiểm tra và có biện pháp xử lý. Tuy nhiên, chỉ mấy hôm sau thực trạng khai thác đất trái phép vẫn tái diễn.
Tại xã Sơn Thành, một ngọn núi khổng lồ mang nhiều trầm tích đã bị biến dạng bởi đất tặc. Khi được hỏi về vấn đề này, lãnh đạo UBND xã giải thích rằng xã đã được cấp trên phê duyệt để cải tạo trường bắn. Tuy nhiên khi chúng tôi chất vấn ông Nguyễn Thành Hà – Phó chủ tịch UBND huyện thì ông Hà bảo không hề hay biết về việc này. Theo điều tra của chúng tôi, chính quyền một số xã trên địa bàn huyện Yên Thành đã tự ý “cấp phép” cho cá nhân và doanh nghiệp khai thác đất. Lúc phóng viên hỏi thì đều được các vị giải thích là tạo điều kiện cho dân cải tạo vườn đồi.
Đất là tài nguyên khoáng sản Quốc gia và việc cấp phép khai thác nguồn tài nguyên này thuộc về UBND tỉnh. Thế nhưng, nhiều xã đã tự ý thay mặt UBND tỉnh Nghệ An “cấp phép” cho doanh nghiệp khai thác đất bừa bãi là không thể chấp nhận được. Tiếp nữa là hàng chục xe tải vào địa bàn các xã lấy đất chuyển đi bán nơi khác, rầm rộ như đại công trường mà lãnh đạo một số xã như, Đồng Thành, Tăng Thành, Lăng Thành, Sơn Thành, Quang Thành… bảo không hề hay biết và nói rất khó xử lý là điều hết sức vô lý. Dư luận đang đặt câu hỏi phải chăng chính quyền xã đã làm ngơ “bật đèn xanh” cho đất tặc lộng hành?
Trao đổi về vấn đề này ông Thái Hữu An – Trưởng Phòng TN&MT huyện Yên Thành thừa nhận: “Thực trạng khai thác đất trái phép xảy ra rất nhiều trên địa bàn huyện". Theo ông An, nguyên do cũng vì công trình dự án trên địa bàn huyện nhiều, mà mỏ đất được cấp phép thì chưa có vậy nên đã xảy ra tình trạng trên. "Chúng tôi cũng rất đau đầu về vấn đề này", ông An nói.
Theo tìm hiểu của phóng viên, mỗi m3 đất bán đi sẽ được trả hơn 60.000 đồng. Như vậy, 1 ngày bóc đi chừng 6.000- 7.000 m3, trừ các chi phí thì số thu nhập còn lại vẫn rất lớn vì không mất tiền thuế tài nguyên cho nhà nước. Với món hàng siêu lợi nhuận như vậy cho nên không chỉ địa bàn huyện Yên Thành mà nhiều năm nay trên địa bàn ttỉnh Nghệ An, đất tặc mọc lên như nấm sau mưa với nhiều chiêu trò, như cải tạo vườn, trang trại và núp bóng xây dựng nông thôn mới để khai thác đất trái phép.
Thực trạng “đất tặc” lộng hành, phá đồi, phá rừng, khai thác có tổ chức làm tài nguyên bị thất thoát, ngân sách nhà nước bị thất thu qua thuế tài nguyên, doanh nghiệp và cá nhân thì được hưởng lợi kếch xù. Không những thế, việc khai thác đất trái phép đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hành lang an toàn lưới điện cao áp, cao thế, tàn phá đường giao thông, phá vỡ cảnh quan môi trường… gây bức xúc trong dư luận xã hội. Thế nhưng, thực trạng này không được các cơ quan chức năng xử lý triệt để mà đất tặc ngày một lộng hành.
Dư luận đang đặt câu hỏi phải chăng, chính quyền địa phương từ xã đến huyện đang bật đèn xanh cho các đơn vị, cá nhân khai thác tài nguyên trái phép? Đề nghị các cơ quan chức năng tỉnh Nghệ An sớm chỉ đạo cơ quan điều tra làm rõ, xử lý nghiêm minh những cá nhân, đơn vị vi phạm trước pháp luật.